Các loại bệnh hại phổ biến ở cây trồng

Cây trồng thường bị ảnh hưởng bởi nhiều loại bệnh hại do nấm, vi khuẩn và virus gây ra. Những bệnh này có thể làm giảm năng suất và chất lượng cây trồng, gây thiệt hại lớn trong sản xuất nông nghiệp. Dưới đây là một số bệnh phổ biến, cây trồng dễ nhiễm bệnh, điều kiện phát triển của bệnh và phương pháp phòng trừ hiệu quả.

1. Bệnh do nấm

Nấm là tác nhân gây bệnh phổ biến trên cây trồng, phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt và nhiệt độ thích hợp.

Bệnh thối rễ

• Cây dễ nhiễm bệnh: Cà chua, ớt, dưa hấu, cây họ đậu.
• Điều kiện phát triển: Đất úng nước, thoát nước kém, độ ẩm cao.
• Nguyên nhân: Do nấm Fusarium, Phytophthora, Rhizoctonia gây ra.
• Triệu chứng: Rễ cây bị thối đen, cây còi cọc, héo rũ và chết dần.

Bệnh đốm lá

• Cây dễ nhiễm bệnh: Lúa, cà chua, ớt, rau ăn lá.
• Điều kiện phát triển: Mưa nhiều, độ ẩm cao, không gian trồng dày đặc.
• Nguyên nhân: Do nấm Cercospora, Alternaria hoặc Septoria gây ra.
• Triệu chứng: Các vết đốm tròn hoặc bất định trên lá, làm lá vàng và rụng sớm.

Bệnh phấn trắng

• Cây dễ nhiễm bệnh: Dưa leo, bí đỏ, nho, xoài, ớt.
• Điều kiện phát triển: Thời tiết khô nóng ban ngày, ẩm cao ban đêm.
• Nguyên nhân: Do nấm Erysiphe cichoracearum và Podosphaera xanthii gây ra.
• Triệu chứng: Tạo lớp bột trắng trên lá, thân và quả, làm cây suy yếu và giảm năng suất.

Bệnh gỉ sắt

• Cây dễ nhiễm bệnh: Đậu tương, cà phê, cây ăn trái.
• Điều kiện phát triển: Độ ẩm cao, mưa kéo dài.
• Nguyên nhân: Do nấm Uromyces hoặc Puccinia gây ra.
• Triệu chứng: Xuất hiện các đốm màu nâu cam trên lá, làm cây mất khả năng quang hợp.

2. Bệnh do vi khuẩn

Vi khuẩn là một trong những tác nhân gây bệnh nguy hiểm, thường lây lan qua nước tưới, dụng cụ làm vườn hoặc côn trùng.

Bệnh héo xanh

• Cây dễ nhiễm bệnh: Cà chua, ớt, khoai tây.
• Điều kiện phát triển: Nhiệt độ cao, đất ẩm, vườn không thông thoáng.
• Nguyên nhân: Do vi khuẩn Ralstonia solanacearum gây ra.
• Triệu chứng: Cây héo nhanh, thân cây bị thối nhũn từ gốc.

Bệnh thối nhũn

• Cây dễ nhiễm bệnh: Cải bắp, su hào, dưa leo.
• Điều kiện phát triển: Độ ẩm cao, đất bón nhiều phân đạm.
• Nguyên nhân: Do vi khuẩn Erwinia carotovora gây ra.
• Triệu chứng: Mô cây bị phân hủy nhanh chóng, bốc mùi hôi thối.

Bệnh bạc lá (cháy lá)

• Cây dễ nhiễm bệnh: Lúa, cây có múi.
• Điều kiện phát triển: Gió mạnh, độ ẩm cao, nhiệt độ thấp.
• Nguyên nhân: Do vi khuẩn Xanthomonas oryzae gây ra.
• Triệu chứng: Lá cây bị cháy xém, khô trắng dần từ mép lá vào trong.

3. Bệnh do virus

Virus gây bệnh thường lan truyền qua côn trùng chích hút như rệp, bọ trĩ hoặc qua hạt giống bị nhiễm bệnh.

Bệnh khảm lá

• Cây dễ nhiễm bệnh: Dưa hấu, đậu bắp, khoai lang.
• Điều kiện phát triển: Mùa mưa, sự xuất hiện nhiều của côn trùng trung gian.
• Nguyên nhân: Do virus thuộc nhóm Begomovirus gây ra.
• Triệu chứng: Lá cây biến dạng, xuất hiện vết loang lổ xanh vàng.

Bệnh vàng lá

• Cây dễ nhiễm bệnh: Cây có múi, ớt, cà chua.
• Điều kiện phát triển: Môi trường ẩm thấp, đất bị suy thoái.
• Nguyên nhân: Do virus Candidatus Liberibacter gây ra.
• Triệu chứng: Lá cây bị vàng đồng loạt, cây sinh trưởng kém.

Bệnh xoăn lá

• Cây dễ nhiễm bệnh: Cà chua, ớt, bông vải.
• Điều kiện phát triển: Nhiệt độ cao, xuất hiện nhiều rệp và bọ trĩ.
• Nguyên nhân: Do virus Tomato yellow leaf curl virus (TYLCV) gây ra.
• Triệu chứng: Lá cây bị co rút, nhăn nhúm.

4. Phương pháp phòng trừ bệnh hại cây trồng

Để bảo vệ cây trồng khỏi bệnh hại, cần áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả.

Biện pháp canh tác

• Sử dụng giống kháng bệnh.
• Luân canh cây trồng để hạn chế nguồn bệnh tồn tại trong đất.
• Cắt tỉa cành lá bị bệnh và tiêu hủy tàn dư cây trồng.
• Cải thiện hệ thống thoát nước để tránh ẩm độ cao.

Biện pháp hóa học

• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đặc trị đối với từng loại bệnh.
• Phun thuốc phòng ngừa khi điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.
• Tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng thuốc để tránh kháng thuốc.

Biện pháp sinh học

• Sử dụng chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn đối kháng như Trichoderma (Tham khảo link mua giá rẻ tại Shopee và Lazada) để kiểm soát nấm bệnh.
• Tận dụng thiên địch để kiểm soát côn trùng trung gian truyền bệnh.
• Áp dụng các chế phẩm vi sinh giúp tăng cường sức đề kháng cho cây.

Ứng dụng vật liệu nông nghiệp để phòng ngừa bệnh

• Lưới che nắng: Giúp giảm nhiệt độ, tránh ánh nắng quá mạnh, hạn chế sự phát triển của bệnh do nấm và vi khuẩn.
• Bạt phủ cỏ, vải phủ cỏ hoặc màng phủ chống cỏ dại: Giữ ẩm đất, hạn chế cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng, ngăn ngừa sâu bệnh cư trú.
• Lưới chắn côn trùng: Ngăn chặn sự xâm nhập của côn trùng trung gian truyền bệnh như rệp, bọ trĩ.
• Màng PE nhà kính: Tạo môi trường ổn định, hạn chế mưa làm lây lan mầm bệnh, kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm tối ưu.

Áp dụng đồng bộ các biện pháp trên sẽ giúp giảm thiểu tác động của bệnh hại, bảo vệ cây trồng và nâng cao năng suất trong sản xuất nông nghiệp.